Welkom!
» Log in
» Registreer een nieuw account
Nog meer Jumbo Visma verhalen
Gepost door Cecchini
Dan ook nog maar een profiel van een nieuwe renner
PROFIEL BART LEMMEN
De uitzonderlijke wielerloopbaan van oud-militair Bart Lemmen
Kort geleden leidde Bart Lemmen (28) nog pelotons van de Koninklijke Luchtmacht, volgend jaar fietst hij op het hoogste niveau in het wielerpeloton. Topploeg Jumbo-Visma, liefhebber van atypische renners, lijfde de oud-officier en eerstejaars prof in.
Robert Giebels/ Volkskrant
Wielrennen zag de laatste jaren piepjonge talenten razendsnel goed worden en de allergrootste koersen winnen. Op 22-jarige leeftijd zegevierde de Colombiaan Egan Bernal in de Tour, had de Sloveen Tadej Pogacar al twee Tourzeges geboekt en werd de Belg Remco Evenepoel wereldkampioen en winnaar van de Vuelta.
De wielerloopbaan van Bart Lemmen verloopt op zijn zachtst gezegd iets anders. Hij treedt pas op zijn 28ste, na slechts één profjaar, toe tot de absolute top van de wielersport. Na acht jaar krijgsmacht fietst hij vanaf volgend jaar in de Nederlandse ploeg die afgelopen seizoen alle drie de grote ronden won. Nu heet de equipe nog Jumbo-Visma, volgend jaar Visma-nog iets – supermarktketen Jumbo stapt immers goeddeels uit sportsponsoring.
Lemmen begon in 2014 een vierjarige officiersopleiding aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda. ‘Het eerste half jaar ging ik elke week groen geverfd op pad’, vertelde hij in wielerpodcast Cycling Inside. Medestudenten noemden de wat magere hardloper ‘bottenzak’. Fietsen deed hij soms, hooguit een rondje van 40 kilometer.
Vanuit het niets
Lemmen fietste een keer een studentenkoers in Utrecht en bleek vanuit het niets een geweldig wielertalent. De meeste kleine wedstrijden waaraan hij vervolgens deelnam, won hij.
De militaire opleiding en zware, leidinggevende functie die hij daarna kreeg, lieten zich aanvankelijk nauwelijks verenigen met serieus wielrennen. ‘Ik ging een keer met enorme pijn in mijn benen van de KMA naar een amateurklassieker in Zeeland’, blikte Lemmen terug. Na het eerste van drie rondjes van 40 kilometer stapte hij in leidende positie af en kocht een krat bier in de supermarkt. ‘Hebben we met een biertje langs de kant die koers afgekeken.’
‘Jumbo-Visma heeft goede ervaringen met renners die een atypische weg naar het hoogste wielerniveau aflegden’, schrijft de ploeg op zijn site. Daarmee doelen ze vooral op Primoz Roglic, een schansspringer uit Slovenië. Rond zijn 22ste verkocht Roglic zijn motor en kocht voor het geld zijn eerste racefiets met toebehoren.
Een paar jaar later zette de Nederlandse ploeg, die tot dan toe vooral als pelotonvulling door het tv-beeld schoof, Roglic in een laboratorium op een hometrainer. Ze wisten na het zien van de testresultaten niet hoe snel ze de introverte Sloveen een contract onder de neus moesten duwen. De ongetrainde schansspringer bleek net zo goed als de ervaren prof Robert Gesink, die volgend jaar zijn 18de en laatste seizoen bij de ploeg rijdt.
Roglic wist niets van trainingsschema’s, wedstrijdtactiek en voeding, maar bleek leergierig. Met hem als kopman – hij zou drie keer de Vuelta en één keer de Giro winnen – begon het latere Jumbo-Visma aan zijn mars van arrière de la course in 2015 naar het tête de la course van nu.
Met Jonas Vingegaard herhaalde Jumbo-Visma het kunstje van het kneden van een atypische renner tot een topper. De Deen won de laatste twee edities van de Tour de France.
Uitzonderlijke testcijfers
De overeenkomst tussen al die toprenners is dat hun carrière begon met uitzonderlijke testcijfers. Vanaf de Rabobank-jaren eind vorige eeuw gebruikt de ploeg die nu Jumbo-Visma heet dezelfde inspanningstest.
Daarbij moet de geteste renner elke drie minuten iets meer vermogen trappen, totdat hij de drie minuten niet meer kan volmaken. Het testresultaat bestaat uit één enkel cijfer: het maximaal getrapte vermogen per kilogram lichaamsgewicht. Voor de liefhebber: het record is 7,25 watt per kilo.
Testen, zo meldt Jumbo-Visma in het persbericht over het aantrekken van de voormalige pelotonscommandant, hebben het team ervan overtuigd ‘dat met Lemmen een sterke renner is gecontracteerd die zijn mannetje in het World Tour-peloton zal staan’.
Een goede inspanningstest afleveren is een vaardigheid die de oud-militair goed ligt. Zijn werk gaf hem in 2021 wat ruimte om zich serieuzer op het wielrennen te storten. Goede resultaten stapelden zich op en het verlangen groeide naar een profbestaan, naar een leven dat louter om wielrennen draait – ‘niet meer zoveel ballen in de lucht houden’.
Lemmen organiseerde zelf een vermogenstest en mailde de resultaten naar alle profploegen. ‘Tien zinnen: ik ben Bart, hier heb je mijn powerfile, dit zijn mijn beste uitslagen, ik zou graag voor jullie willen rijden.’ Hij taxeerde juist dat het minstens één ploeg zou opvallen dat hij met weinig trainingsuren toch hele behoorlijke wattages kon trappen.
Lemmen tekende in 2023 een tweejarig contract bij het kleine Amerikaanse Human Powered Health. ‘Ik ben een kind in een snoepwinkel’, zei hij tegen de site Wielerflits over zijn eerste ervaringen als prof.
Om onduidelijke redenen stopte de ploeg dit jaar, maar Lemmen maakte zich geen zorgen. ‘Het is niet voor niks zo snel gegaan’, zei hij over zijn capaciteiten. Het voortijdige einde van zijn dienstverband bleek juist dé kans om een niveau hoger te reiken. ‘Ondanks geringe training en begeleiding heeft hij interessante dingen laten zien in wedstrijden en getuigen zijn fysieke waarden van veel potentieel’, oordeelt Jumbo-Visma.
De meest gestelde vraag aan Lemmen is wat hij als wielrenner aan zijn militaire opleiding heeft. ‘Soms is fietsen niet leuk, maar moet je toch doorzetten. Het is een cliché, maar dat heb ik in het leger geleerd. En om op het juiste moment de juiste beslissing te nemen, ook al ben je uitgeput.’
3x Bart Lemmen
Lemmen werd dit en vorig jaar vierde bij het Nederlands kampioenschap op de weg. ‘Ik fietste (in 2022, red.) met jongens die allemaal de Giro hadden gereden. Toen was ik op oefening.’
‘Ik moet heel veel over wielrennen leren van andere jongens, maar ik kan hun leren hoe je naast het fietsen samen moet werken in een groep. Dat is mijn specialiteit.’
‘Ik heb geen idee wat voor renner ik nou precies ben.’ Lemmen is een uitstekende tijdrijder en een goede klimmer, maar moet zijn ware kwaliteiten nog ontdekken.
PROFIEL BART LEMMEN
De uitzonderlijke wielerloopbaan van oud-militair Bart Lemmen
Kort geleden leidde Bart Lemmen (28) nog pelotons van de Koninklijke Luchtmacht, volgend jaar fietst hij op het hoogste niveau in het wielerpeloton. Topploeg Jumbo-Visma, liefhebber van atypische renners, lijfde de oud-officier en eerstejaars prof in.
Robert Giebels/ Volkskrant
Wielrennen zag de laatste jaren piepjonge talenten razendsnel goed worden en de allergrootste koersen winnen. Op 22-jarige leeftijd zegevierde de Colombiaan Egan Bernal in de Tour, had de Sloveen Tadej Pogacar al twee Tourzeges geboekt en werd de Belg Remco Evenepoel wereldkampioen en winnaar van de Vuelta.
De wielerloopbaan van Bart Lemmen verloopt op zijn zachtst gezegd iets anders. Hij treedt pas op zijn 28ste, na slechts één profjaar, toe tot de absolute top van de wielersport. Na acht jaar krijgsmacht fietst hij vanaf volgend jaar in de Nederlandse ploeg die afgelopen seizoen alle drie de grote ronden won. Nu heet de equipe nog Jumbo-Visma, volgend jaar Visma-nog iets – supermarktketen Jumbo stapt immers goeddeels uit sportsponsoring.
Lemmen begon in 2014 een vierjarige officiersopleiding aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda. ‘Het eerste half jaar ging ik elke week groen geverfd op pad’, vertelde hij in wielerpodcast Cycling Inside. Medestudenten noemden de wat magere hardloper ‘bottenzak’. Fietsen deed hij soms, hooguit een rondje van 40 kilometer.
Vanuit het niets
Lemmen fietste een keer een studentenkoers in Utrecht en bleek vanuit het niets een geweldig wielertalent. De meeste kleine wedstrijden waaraan hij vervolgens deelnam, won hij.
De militaire opleiding en zware, leidinggevende functie die hij daarna kreeg, lieten zich aanvankelijk nauwelijks verenigen met serieus wielrennen. ‘Ik ging een keer met enorme pijn in mijn benen van de KMA naar een amateurklassieker in Zeeland’, blikte Lemmen terug. Na het eerste van drie rondjes van 40 kilometer stapte hij in leidende positie af en kocht een krat bier in de supermarkt. ‘Hebben we met een biertje langs de kant die koers afgekeken.’
‘Jumbo-Visma heeft goede ervaringen met renners die een atypische weg naar het hoogste wielerniveau aflegden’, schrijft de ploeg op zijn site. Daarmee doelen ze vooral op Primoz Roglic, een schansspringer uit Slovenië. Rond zijn 22ste verkocht Roglic zijn motor en kocht voor het geld zijn eerste racefiets met toebehoren.
Een paar jaar later zette de Nederlandse ploeg, die tot dan toe vooral als pelotonvulling door het tv-beeld schoof, Roglic in een laboratorium op een hometrainer. Ze wisten na het zien van de testresultaten niet hoe snel ze de introverte Sloveen een contract onder de neus moesten duwen. De ongetrainde schansspringer bleek net zo goed als de ervaren prof Robert Gesink, die volgend jaar zijn 18de en laatste seizoen bij de ploeg rijdt.
Roglic wist niets van trainingsschema’s, wedstrijdtactiek en voeding, maar bleek leergierig. Met hem als kopman – hij zou drie keer de Vuelta en één keer de Giro winnen – begon het latere Jumbo-Visma aan zijn mars van arrière de la course in 2015 naar het tête de la course van nu.
Met Jonas Vingegaard herhaalde Jumbo-Visma het kunstje van het kneden van een atypische renner tot een topper. De Deen won de laatste twee edities van de Tour de France.
Uitzonderlijke testcijfers
De overeenkomst tussen al die toprenners is dat hun carrière begon met uitzonderlijke testcijfers. Vanaf de Rabobank-jaren eind vorige eeuw gebruikt de ploeg die nu Jumbo-Visma heet dezelfde inspanningstest.
Daarbij moet de geteste renner elke drie minuten iets meer vermogen trappen, totdat hij de drie minuten niet meer kan volmaken. Het testresultaat bestaat uit één enkel cijfer: het maximaal getrapte vermogen per kilogram lichaamsgewicht. Voor de liefhebber: het record is 7,25 watt per kilo.
Testen, zo meldt Jumbo-Visma in het persbericht over het aantrekken van de voormalige pelotonscommandant, hebben het team ervan overtuigd ‘dat met Lemmen een sterke renner is gecontracteerd die zijn mannetje in het World Tour-peloton zal staan’.
Een goede inspanningstest afleveren is een vaardigheid die de oud-militair goed ligt. Zijn werk gaf hem in 2021 wat ruimte om zich serieuzer op het wielrennen te storten. Goede resultaten stapelden zich op en het verlangen groeide naar een profbestaan, naar een leven dat louter om wielrennen draait – ‘niet meer zoveel ballen in de lucht houden’.
Lemmen organiseerde zelf een vermogenstest en mailde de resultaten naar alle profploegen. ‘Tien zinnen: ik ben Bart, hier heb je mijn powerfile, dit zijn mijn beste uitslagen, ik zou graag voor jullie willen rijden.’ Hij taxeerde juist dat het minstens één ploeg zou opvallen dat hij met weinig trainingsuren toch hele behoorlijke wattages kon trappen.
Lemmen tekende in 2023 een tweejarig contract bij het kleine Amerikaanse Human Powered Health. ‘Ik ben een kind in een snoepwinkel’, zei hij tegen de site Wielerflits over zijn eerste ervaringen als prof.
Om onduidelijke redenen stopte de ploeg dit jaar, maar Lemmen maakte zich geen zorgen. ‘Het is niet voor niks zo snel gegaan’, zei hij over zijn capaciteiten. Het voortijdige einde van zijn dienstverband bleek juist dé kans om een niveau hoger te reiken. ‘Ondanks geringe training en begeleiding heeft hij interessante dingen laten zien in wedstrijden en getuigen zijn fysieke waarden van veel potentieel’, oordeelt Jumbo-Visma.
De meest gestelde vraag aan Lemmen is wat hij als wielrenner aan zijn militaire opleiding heeft. ‘Soms is fietsen niet leuk, maar moet je toch doorzetten. Het is een cliché, maar dat heb ik in het leger geleerd. En om op het juiste moment de juiste beslissing te nemen, ook al ben je uitgeput.’
3x Bart Lemmen
Lemmen werd dit en vorig jaar vierde bij het Nederlands kampioenschap op de weg. ‘Ik fietste (in 2022, red.) met jongens die allemaal de Giro hadden gereden. Toen was ik op oefening.’
‘Ik moet heel veel over wielrennen leren van andere jongens, maar ik kan hun leren hoe je naast het fietsen samen moet werken in een groep. Dat is mijn specialiteit.’
‘Ik heb geen idee wat voor renner ik nou precies ben.’ Lemmen is een uitstekende tijdrijder en een goede klimmer, maar moet zijn ware kwaliteiten nog ontdekken.
En dan nog een mooi interview
Hij lag voor dood in een dal, nu fietst Milan Vader weer om te winnen
Anderhalf jaar geleden lag Milan Vader in een kunstmatig coma, na zijn val in de Ronde van het Baskenland. Deze maand won hij een zware bergetappe en het eindklassement in de Ronde van Guangxi. ‘Ik ben nogal nuchter, maar toen kwamen de emoties los.’
Rob Gollin / Volkskrant
Begin deze week keerde Milan Vader (27) voor het eerst terug op de plek waar zijn nog maar net begonnen wielerloopbaan abrupt had kunnen eindigen. In de heuvels van Baskenland, niet ver van zee, keek hij langs de weg tussen Natxitua en Ea over de vangrails het dal in.
Zo steil is het toch niet, zei hij tegen zijn vriendin. Totdat hij zich meters naar beneden liet glijden en de blik naar boven wendde. Aan de eettafel van de ouderlijke woning in Middelburg laat hij een foto zien die Ilse had genomen. ‘Zie je hoe klein ik ben? Ik dacht: wow, dit is heftig. Ik heb wel een stukje gevlogen.’
Op 8 april 2022 lag hij hier voorover in het gras. In de vijfde etappe van de Ronde van het Baskenland raakte hij volgens zijn achter hem rijdende ploeggenoot bij Jumbo-Visma, Tour de France-winnaar Jonas Vingegaard, in een bocht met zijn pedaal het asfalt. Hij verloor de grip op het stuur en stuiterde over de vangrail. Zelf weet hij er niets meer van. In een ziekenhuis in Bilbao is hij na het ongeluk twaalf dagen kunstmatig in een coma gehouden.
Wat hij precies mankeerde, hoorde hij later van zijn vader. Die had met zijn moeder en vriendin drie weken lang aan zijn bed op de intensive care gezeten. Dit was de averij. Gescheurde en beschadigde halsslagaders, klaplong, geperforeerde long. Dan de breuken: oogkas, jukbeen, sleutelbeen, schouder, elf ruggewervels, acht ribben.
Zege in China
Hij stond maandag niet zomaar in de Baskische heuvels. Ze waren erlangs gereden op weg naar Nederland vanuit Alicante, waar hij in de buurt een appartement heeft. Hij vond dat er iets moest worden afgesloten. Een week eerder had hij in China de Ronde van Guangxi gewonnen, na een zege in een zware bergetappe. Het voelde als de bevestiging dat hij weer kon doen wat hij het allerliefst doet, hij was weer een renner die zijn dromen kan najagen. ‘Het verhaal is compleet, supermooi.’
De rit in China lag hem wel: een lange vlakke aanloop, gevolgd door een zware slotklim. Hij verscheen onbedoeld aan kop, versnelde dan toch maar, keek na een bocht achterom en zag niemand meer. In de laatste kilometer verteerde hij stijgingspercentages tussen 12 en 16 procent. Ongeloof beheerste vooralsnog zijn gedachten. Shit, wat gebeurt hier nou? Na de finish lag hij languit op de grond, de fiets naast zich. Blij, kapot, vreselijke pijn in zijn benen.
Pas nadat hij op de fiets naar beneden was gereden, naar ploegleider Maarten Wynants, kwam het besef dat hij anderhalf jaar geleden nog voor dood lag in dat diepe dal. ‘Maarten was ontroerd: Milan, what the fuck heb je gedáán? Dat was even een momentje. Ik ben nogal nuchter, maar toen kwamen de emoties los.’
De vijfde etappe in Baskenland was nog maar zijn negende koersdag in dienst van Jumbo-Visma. Tot dan was hij mountainbiker, op de Olympische Spelen in Tokio eindigde hij als tiende. De ploeg lijfde hem in nadat zijn trainer Tim Heemskerk de door Vader getrapte waarden had laten zien aan de staf. Hij mocht langskomen. Misschien lag er wel een toekomst als ronderenner in het verschiet, opperde de leiding. Hij kon blijven mountainbiken, met het oog op de Spelen in Parijs.
Hij heeft de dag van zijn val nog geluk gehad, zegt hij. De rondearts liep eerst naar een renner van Intermarché-Circus-Wanty, die ook onderuit was gegaan. Die wees naar beneden. Daar ligt nog iemand. Die heeft je meer nodig dan ik. De arts was hart- en vaatchirurg. Daardoor, vermoedt Vader, had hij in de ambulance snel in de gaten dat de renner zonder zuurstof raakte. Na een noodstop bracht hij ter plekke een beademingsbuis aan. In het ziekenhuis is meteen een stent in de gescheurde halsslagader geplaatst, 15 centimeter lang. ‘Via mijn lies, helemaal naar boven.’ Hij wijst de precieze plek aan. ‘Tot vlak bij de hersenen. Ik hoorde pas nog dat-ie er nooit meer uit gaat.’
Vastgebonden aan het bed
Zijn ouders, broer Damy en Ilse reden die avond in één ruk vanuit Zeeland naar Bilbao. ‘Wat zij daar gedurende die weken hebben moeten doorstaan, raakt me nog altijd meer dan mijn eigen toestand. Ik wist van niks, maar zij verkeerden al die tijd in onzekerheid. Ik was aan de rechterkant verlamd en de artsen konden niet vertellen of dat nog wel goed kwam. Ze wilden geen valse hoop bieden. Mijn vader is de man op wie we hier thuis altijd steunen. Maar ik heb hem nog nooit zo kwetsbaar gezien, toen we later eens samen in de auto zaten en hij vertelde over de angst en pijn in die dagen. Hij heeft heel wat tranen gelaten, daar in die kamer.’
Artsen brachten hem een paar keer dicht bij volledig bewustzijn om zijn reactie te peilen. ‘Ik schijn te hebben gezegd dat ik het verkloot had. Ik was nogal agressief en wilde slangen van infusen eruit trekken. Ze hebben me vastgebonden aan het bed. In het ziekenhuis vertelden ze later dat het een voortzetting was van de emotie voor de coma. Ik was boos geweest omdat ik niet zelf naar de ambulance kon lopen.’
De eerste herinnering was dat hij wakker werd en nodig moest plassen. Hij maakte aanstalten om naar het toilet op de gang te gaan. Zijn vader kwam binnen. Laat maar, jongen. Hij hield een zak omhoog. Kijk, je kunt het gewoon laten lopen. Daarna begon hij te vertellen.
Voor Vader begon vanaf dat moment de confrontatie met zijn gesteldheid. Zijn coördinatie was zoek. Praten ging moeizaam, lopen moest hij opnieuw leren. Zijn telefoon vasthouden lukte niet. Het inbrengen van zijn Airpods duurde een half uur. Tijdens het eten stak hij de lepel ver naast zijn mond. Nadat hij een banaan had gegeten, mikte hij de schil naar een prullenbak in de hoek, maar vond hem terug in zijn schoot. Daar hadden ze met z’n allen op de kamer nog vreselijk om moeten lachen. De eerste keer dat hij rechtop op de rand van zijn bed ging zitten, ging hij bijna van zijn stokje.
Fietsen op 35 watt
Heeft hij niet één keer gedacht dat zijn carrière voorbij had kunnen zijn? ‘Nee. Omdat in mijn hoofd alles nog goed was. Het was gewoon geen keuze. Ik kon verder.’ Vanuit het ziekenhuis belde hij al met de diëtist van de ploeg. Hoe kon hij zo snel mogelijk aansterken? Hij woog nog maar 53 in plaats van ruim 60 kilo, de spiermassa was geslonken. Zijn familie nam voortaan uit een naburige supermarkt cupjes kwark en eiwitshakes mee.
In de revalidatie nam hij horde na horde. In het Erasmus MC in Rotterdam, waar hij na Spanje nog vijf dagen verbleef, liet hij naast zijn bed een hometrainer plaatsen. Hij stelde het apparaat af op 175 watt. Hij kreeg de pedalen niet rond. 150 dan? Geen beweging. 100? 50? Pas bij 35 watt kon hij trappen. ‘Dat lukt je ook met je vingers. Ik hield het een kwartier vol.’ Na zijn ontslag uit het ziekenhuis wandelde hij zelf naar de auto. ‘Het was 700 meter. Het had geen meter meer moeten zijn.’ Op een sportmedisch centrum in Eindhoven deed hij veel aan krachttraining. Zijn eerste ronde op de racefiets was op 1 juni, een half uurtje. Zijn vader ging mee. Hij kon zijn hoofd niet eens een kwartslag draaien. ‘Maar ik heb enorm genoten. Ik dacht: verdomme, hier ben ik weer.’
Twijfels over voortzetting van zijn wielerleven kwamen van buitenaf. Vanwege de stent in zijn hals slikt hij bloedverdunners. Als hij hard op zijn hoofd valt, is een interne bloeding niet te stoppen. De ploegarts overlegde intensief met de collega’s die hem hebben behandeld. De conclusie was dat het risico acceptabel was. ‘Hij zei: overleg nog met je ouders en je vriendin. Ik had geen enkele aarzeling. Moet ik om alle risico’s uit te sluiten soms de rest van mijn leven binnen op een stoel gaan zitten?’
Beste waarden ooit
Eind september reed hij zijn eerste koers na zijn val, de Ronde van Kroatië. Was hij niet doodsbang zich weer in het peloton te begeven? ‘Nee, helemaal niet. Dat komt omdat ik geen herinneringen aan die val heb. Niks. En ik weet dat ik goed kan sturen. Ik doe sowieso geen gekke dingen.’
Krap een jaar later voelde hij dat het ook fysiek goed zat. In de Ronde van Slowakije won hij het bergklassement. In China reed hij op die zware klim de beste waarden die hij ooit in tien minuten reed.
Hij denkt nog niet na over het vervolg, het programma voor komend seizoen moet nog worden vastgesteld. Deelname aan de Spelen op de mountainbike zit er niet in. Hij reed drie wereldbekerwedstrijden, maar hij ontbeert de benodigde spiermassa. ‘Dat was even lastig, maar ik heb er nu vrede mee.’ Misschien komt er een grote ronde zoals de Giro op zijn pad, of de Waalse Pijl. Hij wacht af. Wat wil hij het liefst? Een brede lach: ‘Vaker winnen.’
De terugkeer naar Baskenland eerder deze week leverde nog een verrassing op. Op een bergkam voor de afdaling die hem bijna noodlottig werd, kreeg hij het gevoel dat hij daar al eens eerder was geweest. Ineens zag hij zichzelf op de fiets in het peloton zitten. Het uitzicht op zee kwam bekend voor. Naast hem in de auto schoot Ilse vol.
Hij lag voor dood in een dal, nu fietst Milan Vader weer om te winnen
Anderhalf jaar geleden lag Milan Vader in een kunstmatig coma, na zijn val in de Ronde van het Baskenland. Deze maand won hij een zware bergetappe en het eindklassement in de Ronde van Guangxi. ‘Ik ben nogal nuchter, maar toen kwamen de emoties los.’
Rob Gollin / Volkskrant
Begin deze week keerde Milan Vader (27) voor het eerst terug op de plek waar zijn nog maar net begonnen wielerloopbaan abrupt had kunnen eindigen. In de heuvels van Baskenland, niet ver van zee, keek hij langs de weg tussen Natxitua en Ea over de vangrails het dal in.
Zo steil is het toch niet, zei hij tegen zijn vriendin. Totdat hij zich meters naar beneden liet glijden en de blik naar boven wendde. Aan de eettafel van de ouderlijke woning in Middelburg laat hij een foto zien die Ilse had genomen. ‘Zie je hoe klein ik ben? Ik dacht: wow, dit is heftig. Ik heb wel een stukje gevlogen.’
Op 8 april 2022 lag hij hier voorover in het gras. In de vijfde etappe van de Ronde van het Baskenland raakte hij volgens zijn achter hem rijdende ploeggenoot bij Jumbo-Visma, Tour de France-winnaar Jonas Vingegaard, in een bocht met zijn pedaal het asfalt. Hij verloor de grip op het stuur en stuiterde over de vangrail. Zelf weet hij er niets meer van. In een ziekenhuis in Bilbao is hij na het ongeluk twaalf dagen kunstmatig in een coma gehouden.
Wat hij precies mankeerde, hoorde hij later van zijn vader. Die had met zijn moeder en vriendin drie weken lang aan zijn bed op de intensive care gezeten. Dit was de averij. Gescheurde en beschadigde halsslagaders, klaplong, geperforeerde long. Dan de breuken: oogkas, jukbeen, sleutelbeen, schouder, elf ruggewervels, acht ribben.
Zege in China
Hij stond maandag niet zomaar in de Baskische heuvels. Ze waren erlangs gereden op weg naar Nederland vanuit Alicante, waar hij in de buurt een appartement heeft. Hij vond dat er iets moest worden afgesloten. Een week eerder had hij in China de Ronde van Guangxi gewonnen, na een zege in een zware bergetappe. Het voelde als de bevestiging dat hij weer kon doen wat hij het allerliefst doet, hij was weer een renner die zijn dromen kan najagen. ‘Het verhaal is compleet, supermooi.’
De rit in China lag hem wel: een lange vlakke aanloop, gevolgd door een zware slotklim. Hij verscheen onbedoeld aan kop, versnelde dan toch maar, keek na een bocht achterom en zag niemand meer. In de laatste kilometer verteerde hij stijgingspercentages tussen 12 en 16 procent. Ongeloof beheerste vooralsnog zijn gedachten. Shit, wat gebeurt hier nou? Na de finish lag hij languit op de grond, de fiets naast zich. Blij, kapot, vreselijke pijn in zijn benen.
Pas nadat hij op de fiets naar beneden was gereden, naar ploegleider Maarten Wynants, kwam het besef dat hij anderhalf jaar geleden nog voor dood lag in dat diepe dal. ‘Maarten was ontroerd: Milan, what the fuck heb je gedáán? Dat was even een momentje. Ik ben nogal nuchter, maar toen kwamen de emoties los.’
De vijfde etappe in Baskenland was nog maar zijn negende koersdag in dienst van Jumbo-Visma. Tot dan was hij mountainbiker, op de Olympische Spelen in Tokio eindigde hij als tiende. De ploeg lijfde hem in nadat zijn trainer Tim Heemskerk de door Vader getrapte waarden had laten zien aan de staf. Hij mocht langskomen. Misschien lag er wel een toekomst als ronderenner in het verschiet, opperde de leiding. Hij kon blijven mountainbiken, met het oog op de Spelen in Parijs.
Hij heeft de dag van zijn val nog geluk gehad, zegt hij. De rondearts liep eerst naar een renner van Intermarché-Circus-Wanty, die ook onderuit was gegaan. Die wees naar beneden. Daar ligt nog iemand. Die heeft je meer nodig dan ik. De arts was hart- en vaatchirurg. Daardoor, vermoedt Vader, had hij in de ambulance snel in de gaten dat de renner zonder zuurstof raakte. Na een noodstop bracht hij ter plekke een beademingsbuis aan. In het ziekenhuis is meteen een stent in de gescheurde halsslagader geplaatst, 15 centimeter lang. ‘Via mijn lies, helemaal naar boven.’ Hij wijst de precieze plek aan. ‘Tot vlak bij de hersenen. Ik hoorde pas nog dat-ie er nooit meer uit gaat.’
Vastgebonden aan het bed
Zijn ouders, broer Damy en Ilse reden die avond in één ruk vanuit Zeeland naar Bilbao. ‘Wat zij daar gedurende die weken hebben moeten doorstaan, raakt me nog altijd meer dan mijn eigen toestand. Ik wist van niks, maar zij verkeerden al die tijd in onzekerheid. Ik was aan de rechterkant verlamd en de artsen konden niet vertellen of dat nog wel goed kwam. Ze wilden geen valse hoop bieden. Mijn vader is de man op wie we hier thuis altijd steunen. Maar ik heb hem nog nooit zo kwetsbaar gezien, toen we later eens samen in de auto zaten en hij vertelde over de angst en pijn in die dagen. Hij heeft heel wat tranen gelaten, daar in die kamer.’
Artsen brachten hem een paar keer dicht bij volledig bewustzijn om zijn reactie te peilen. ‘Ik schijn te hebben gezegd dat ik het verkloot had. Ik was nogal agressief en wilde slangen van infusen eruit trekken. Ze hebben me vastgebonden aan het bed. In het ziekenhuis vertelden ze later dat het een voortzetting was van de emotie voor de coma. Ik was boos geweest omdat ik niet zelf naar de ambulance kon lopen.’
De eerste herinnering was dat hij wakker werd en nodig moest plassen. Hij maakte aanstalten om naar het toilet op de gang te gaan. Zijn vader kwam binnen. Laat maar, jongen. Hij hield een zak omhoog. Kijk, je kunt het gewoon laten lopen. Daarna begon hij te vertellen.
Voor Vader begon vanaf dat moment de confrontatie met zijn gesteldheid. Zijn coördinatie was zoek. Praten ging moeizaam, lopen moest hij opnieuw leren. Zijn telefoon vasthouden lukte niet. Het inbrengen van zijn Airpods duurde een half uur. Tijdens het eten stak hij de lepel ver naast zijn mond. Nadat hij een banaan had gegeten, mikte hij de schil naar een prullenbak in de hoek, maar vond hem terug in zijn schoot. Daar hadden ze met z’n allen op de kamer nog vreselijk om moeten lachen. De eerste keer dat hij rechtop op de rand van zijn bed ging zitten, ging hij bijna van zijn stokje.
Fietsen op 35 watt
Heeft hij niet één keer gedacht dat zijn carrière voorbij had kunnen zijn? ‘Nee. Omdat in mijn hoofd alles nog goed was. Het was gewoon geen keuze. Ik kon verder.’ Vanuit het ziekenhuis belde hij al met de diëtist van de ploeg. Hoe kon hij zo snel mogelijk aansterken? Hij woog nog maar 53 in plaats van ruim 60 kilo, de spiermassa was geslonken. Zijn familie nam voortaan uit een naburige supermarkt cupjes kwark en eiwitshakes mee.
In de revalidatie nam hij horde na horde. In het Erasmus MC in Rotterdam, waar hij na Spanje nog vijf dagen verbleef, liet hij naast zijn bed een hometrainer plaatsen. Hij stelde het apparaat af op 175 watt. Hij kreeg de pedalen niet rond. 150 dan? Geen beweging. 100? 50? Pas bij 35 watt kon hij trappen. ‘Dat lukt je ook met je vingers. Ik hield het een kwartier vol.’ Na zijn ontslag uit het ziekenhuis wandelde hij zelf naar de auto. ‘Het was 700 meter. Het had geen meter meer moeten zijn.’ Op een sportmedisch centrum in Eindhoven deed hij veel aan krachttraining. Zijn eerste ronde op de racefiets was op 1 juni, een half uurtje. Zijn vader ging mee. Hij kon zijn hoofd niet eens een kwartslag draaien. ‘Maar ik heb enorm genoten. Ik dacht: verdomme, hier ben ik weer.’
Twijfels over voortzetting van zijn wielerleven kwamen van buitenaf. Vanwege de stent in zijn hals slikt hij bloedverdunners. Als hij hard op zijn hoofd valt, is een interne bloeding niet te stoppen. De ploegarts overlegde intensief met de collega’s die hem hebben behandeld. De conclusie was dat het risico acceptabel was. ‘Hij zei: overleg nog met je ouders en je vriendin. Ik had geen enkele aarzeling. Moet ik om alle risico’s uit te sluiten soms de rest van mijn leven binnen op een stoel gaan zitten?’
Beste waarden ooit
Eind september reed hij zijn eerste koers na zijn val, de Ronde van Kroatië. Was hij niet doodsbang zich weer in het peloton te begeven? ‘Nee, helemaal niet. Dat komt omdat ik geen herinneringen aan die val heb. Niks. En ik weet dat ik goed kan sturen. Ik doe sowieso geen gekke dingen.’
Krap een jaar later voelde hij dat het ook fysiek goed zat. In de Ronde van Slowakije won hij het bergklassement. In China reed hij op die zware klim de beste waarden die hij ooit in tien minuten reed.
Hij denkt nog niet na over het vervolg, het programma voor komend seizoen moet nog worden vastgesteld. Deelname aan de Spelen op de mountainbike zit er niet in. Hij reed drie wereldbekerwedstrijden, maar hij ontbeert de benodigde spiermassa. ‘Dat was even lastig, maar ik heb er nu vrede mee.’ Misschien komt er een grote ronde zoals de Giro op zijn pad, of de Waalse Pijl. Hij wacht af. Wat wil hij het liefst? Een brede lach: ‘Vaker winnen.’
De terugkeer naar Baskenland eerder deze week leverde nog een verrassing op. Op een bergkam voor de afdaling die hem bijna noodlottig werd, kreeg hij het gevoel dat hij daar al eens eerder was geweest. Ineens zag hij zichzelf op de fiets in het peloton zitten. Het uitzicht op zee kwam bekend voor. Naast hem in de auto schoot Ilse vol.
Zou je toch moeten weten.. 
Joop Zoetemelk - wie anders? - in 1976.
Joop Zoetemelk - wie anders? - in 1976.
Sorry, alleen geregistreerde gebruikers mogen berichten plaatsen in dit forum.